کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا از معماران برجسته‌ی مدرن ایتالیا، هنرمند و طراح بود. اسکارپا بیشتر با آثار معماری خود شناخته شده است اما در طول کار حرفه‌ای خود تلاش‌هایی در بسیاری از رشته‌های هنری دیگر چون کار با شیشه، نقاشی و طراحی مبلمان نیز داشته است. این ویژگی‌های پیچیده‌ی صنایع دستی و طیق متنوع از مهارت‌های اوست کع اغلب در تکنیک‌ها و زبان طراحی معماری وی بسط داده شده است. آثار معماری او، موضوع بحث‌های فکری بسیاری بوده است و او به عنوان یکی از اسرارآمیزترین شارحان مدرنیسم، کماکان مهم می‌باشد.

اسکارپا در دوم جوئن ۱۹۰۶ در ونیز به دنیا آمد. پدر او، آنتونیو اسکارپا، معلم مدرسه‌ی ابتدایی بود. هنگامی که کارلو تنها دو سال داشت؛ خانواده‌اش به ویچنزای نقل مکان نمودند؛ جایی که در آن کاربو به دبیرستان فنی فرستاده شد. پس از مرگ مادرش در سال ۱۹۱۹، خانواده اسکارپا به ونیز بازگشتند و کارلو توانست با حضور در آکادمی سلطنتی هنر‌های زیبا، مطالعات خود را بر روی طراحی معماری متمرکز نماید. پس از دریافت دیپلم در سال ۱۹۲۶ و شاگردی معمار وینسنت رینالدو، اسکارپا در آکادمی مشغول به تدریس طراحی معماری گشت. او این سمت را تا سال ۱۹۲۹ حفظ نمود.

دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، زمان‌های محوری زندگی حرفه‌ای اسکارپا را شکل می‌دهند. کارلو اسکارپا هیچ گاه مدرک رسمی معماری خود را به پایان نرساند. او به کنفوانسون‌های سفت و سخت آموزش رسمی طراحی و قوانین علمی آن بی‌علاقه بود. عدم پذیرش اصول طراحی استاندارد به خصوص در مورد نحوه‌ی استفاده یا عدم استفاده از متریال‌ها، به شخصیت اصلی آثار وی بدل گشت. حساسیت او به متریال‌ها و جزئیات، از او یک استاد ماهر و هنرمند ساخت. در سال ۱۹۲۷، او کار خود را در جزیره‌ی مورانو با سک استاد شیشه‌گری آغاز نمود. همکاری در کاپلینی و موقعیت مدیر خلاق در کارگاه آثار ونینی از سال ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۷، اشتیاق و مهارت او در کار با متریال‌ها را کامل نمود تا از تمایل خود برای از بین بردن مرز‌های معمولی متریال‌ها و راندن قابلیت‌های فراتر آن‌ها استفاده نماید. در این زمان بود که او به تلاش‌هایی حرفه‌ای در زمینه‌های مختلفی از ظرفیت‌های متوع طراحی صنعتی و طراحی داخلی دست زد. علاقه‌ی بسیار او به روش‌های متنوع ساخت، مجموعه‌ای از فرم‌های و جزئیات خاص معماری را برای وی به ارمغان آورد.

کاسا اسکاتورین

کاسا اسکاتورین (Casa Scatturin)، آپارتمانی شخصی است که در بالاترین طبقه بنای ونیزی مجللی از قرن هفدهم واقع شده است و یکی از شاهکارهای این معمار افسانه ای به شمار می رود. کارلو اسکارپا در سال ۱۹۶۳ طراحی و نوسازی این آپارتمان را به سفارش وکیلی به نام لوئیجی اسکاتورین (Scatturin Luigi) به عهده گرفت اما دشواری های فراوان و هزینه بالای حفظ و نگهداری این آپارتمان سبب شد وراث اسکاتورین در سال ۲۰۰۹ آن را به فروش برسانند.

کارلو اسکارپا

طراحی این آپارتمان نشان از شناخت اسکارپا از سبک زندگی وکلا و درهم تنیدگی کار و زندگی شخصی آنها، دارد. عرصه آن شامل سه بخش می شود، دفتر کار در ابتدا، فضای عمومی در میانه و فضای خصوصی خانواده در انتها، و رابطه ای خوب و اصولی بین فضاها به وجود آمده است. نبوغ و استعداد معماری کارلو اسکارپا حتی قبل از ورود به داخل آپارتمان، بیننده را مسحور می کند. برای پوشش دیوارهای ورودی شیوه سنتی گچ کاری ونیزی به کار گرفته شده و رنگ آن ترکیبی از قرمز مرجانی و سیاه آینه ای است.

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

اسکارپا برای مبله کردن کاسا اسکوتورین نهایت خساست را به خرج داده اما ظرافت هنری اش را تمام و کمال در همان چند تکه در معرض نمایش گذاشته است. طرح های مبلمان های اسکارپا بسیار ساده و اغلب از چوب است. او دوست نداشت که اتصالات و میخ های مبلمان دیده شود. در میان دفتر کار با سقفی به رنگ سبز تیره و دیوارهایی از چوب درخت آمرود، میزی نیم دایره ای از چوب گردوی برزیلی و ایتالیایی چشم نوازی می کند، بدون حتی یک میخ و اتصال، چنان که گویی بین زمین و هوا معلق است.

کارلو اسکارپا

اتاق پذیرایی تقریبا ۱۲۲ متر مساحت دارد. نور طبیعی از شب بند پنجره ها وارد اتاق می شود. ارتفاع سقف این آپارتمان کوتاه است و به زحمت به ۲.۴۴ متر می رسد. اسکارپا بر نمایش کوتاهی سقف تاکید بیشتری کرده است و به این منظور آن را با لایه ضخیمی از سیمان پوشانده است، رگه هایی از زرد تیره، قرمز آجری و خاکستری مایل به آبی در سقف دیده می شود. هر روز صبح با تابش خورشید و ورود آرام آرام نور به اتاق پذیرایی، این سقف که به دشتی پر از گل های زرد می ماند کم کم به علفزاری از یاس های بنفش تبدیل می شود. در راهرویی که به اتاق خواب ها می رسد، یکی از کارهای چوبی اسکارپا جا گرفته است. در ابتدا به نظر می رسد که ردیفی از کمد های لباس جلو چشمان شما قرار دارد، اما این کمد ها راه پله ای مارپیچی است که به تراس پشت بام می رسد. در تراس منظره بی نظیری از شهر در برابر چشم بیننده قرار می گیرد که مانند پیکانی میدان سان مارکو، برج مخروطی ناقوس آن و لانه های مرغان دریایی اطرافش را نشانه گرفته است.

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

 زِنتنر هاوس

کارلو اسکارپا در خارج از ایتالیا نیز از خود آثاری ماندگار به جا گذاشته است. او یک سال بعد از اتمام مرمت کاسا اسکاتورینا، پیشنهاد ساوینا زِنتنر (Savina Zentner)، همسر سابق یکی از شاگردانش _ به نام آنجلو ماسی یِری (Angelo Masieri) _ را پذیرفت و طراحی ویلای خانوادگی شان را بر عهده گرفت . در حال حاضر ادواردو (Edorado) پسر بزرگ زِنتنر از ویلا نگهداری می کند.

کارلو اسکارپا

زنتنر هاوس (Zentner House) در زمینی مشرف به رودخانه زوریخ _ که پیشتر تاکستان بود _ ساخته شده است و ۱۸۳۰ متر مربع مساحت دارد. درختان تاک این منطقه حالا جای خود را به زمین های گلف و خانه های ویلایی مجلل داده اند. اصل بنا خانه روستایی دو طبقه ای به سبک رایج ایتالیایی سال ۱۹۱۴ بود و مقررات دست و پاگیر منطقه اجازه نمی داد در تناسبات کلی خانه تغییری ایجاد شود. اما سال ها تجربه در مرمت ساختمان های دوره رنسانس با طراحی های مینیمالیستی به اسکارپا آموخته بود چگونه از پس این مقررات برآید. نمای این ویلا به هیچ وجه مانند ساختمان های قدیمی کاملا مستطیلی شکل نیست.

کارلو اسکارپا معمار

روکاری گچ دیوارهای طبقه اول صورتی کمرنگ و لبه دیوارها به رنگ بژ است، در حالیکه طبقه دوم نمایی از چوب سخت ساج مالاکا (آفزلیا) دارد. ویلا روی پی بتنی ساخته شده که نواری از کاشی های شیشه ای همانند روبانی به دور بتنی پیچده شده است و رشته ای از آن در بخش جلوی ویلا به سمت بالا پیش رفته و چاله آسانسور را آراسته است.

کارلو اسکارپا

آسانسوری که در نمای ساختمان جا گرفته و آن را به دو قسمت تقیسم کرده، زیر شاخه های پیچک پنهان شده است با وجود تضاد در مواد و مصالح به کار رفته، ویلا ریتم دلنشینی همچون نوای موسیقی دارد. کارلو اسکارپا به دلیل مقرارت دست و پا گیر زمان خود، نمی توانست در اندازه ویلا تغییراتی ایجاد کند بنابراین طبقات بالایی را به شکل مستطیل های کوچکتری طراحی کرد به طوری که اگر ویلا را از زاویه مشخصی نگاه کنید به یک کشتی شباهت دارد.

کارلو اسکارپا

پوشش کف اتاق پذیرایی ویلا با الگویی بی قاعده از تخته های چوب قهوه ای تیره ونگه و چوب زردرنگ مانزورینا و با حاشیه ای زینتی از سنگ خاکستری به سطحی معلق در فضا می ماند. نمای گچی سقف، به رنگ بژ است. چندتایی چراغ دیوارکوب در گوشه و کنار مستقیما بر تابلو های آویزان بر دیوارها نور می تابانند. مبل راحتی اتاق پذیرایی که روکش ابریشمی دستبافی به رنگ سرمه ای دارد و میز ناهارخوری مستطیل مرمرنما با نقش نگار رویش، از آثار اسکارپا هستند. البته بازیگوشی های طراحانه هم در گوشه و کنار ویلا به چشم می خورد. مثلا، سکوی شناور میان ناهارخوری، گوشه دنجی برای صرف صبحانه یا حفره های عمیقی برای نورپردازی های مخفی. ادواردو می گوید: «کارلو اسکارپا همانند موتسارت با ساده ترین ها معجزه می کرد.»

کارلو اسکارپا

کاسا تابارلی

 سال ۱۰۶۸ اسکارپا و دستیارش سرجیو لوس (Sergio Los) معمار ایتالیایی به سفارش جیانی و لااورا تابارلی (Gianni and Laura Tabarelli) کلنگ بنای ویلایی را در تیرول جنوبی (South Tyrol) به زمین زد. این ویلا یک طبقه روی سه پلان مستطیلی شکل بنا شده است که مثل سه پله متناوب رو به پایین تپه و مشرف به رشته کوه های دولیمت (Dolomites) قرار دارد. گرداگرد ویلا را تاکستانی که تا پایین دره امتداد دارد گرفته است و بالای تپه هم باغ سیبی قرار دارد. ویلا گویی در میان زمین و آسمان شناور است. بام نامتقارن ویلا مجموعه ای از سکوهای شناور و روی هم افتاده ای است که با قله های کوه ها هم نوا شده است.

کارلو اسکارپا

تابارلی در سال ۲۰۱۲ ویلا را به مجموعه دار هنرهای معاصر، جوزف دال نگرو (Josef Dalle Nogare) فروخت.

کارلو اسکارپا

مساحت این ویلا ۱۰۳۷ متر است. نمای آن از بتن زمخت و ضخیمی است تا بتواند در برابر زمستان های طولانی و سخت آلپ دوام بیاورد. ترکیبی از سنگ آهک و پودر آجر به کار رفته در نمای بتنی، هاله ای از رنگ های گلبهی سیر و سفید یخی به وجود آورده است اما از این نمای بتنی نمی توان به اسرار داخلی آن پی برد. این روش معمول اسکارپا و لاس بود و اغلب تفاوت بیرون و درون بنا، بیننده را متحیر می کرد. برای در ورودی باغ و ویلا از رنگ های اصلی آبی، زرد و قرمز استفاده شده است اما در درون ساختمان طیف متنوعی از رنگ ها به کار رفته است.

کاسا تابارلی

کاسا تابارلی

کاسا تابارلی

نمای گچ براق سقف به رنگین کمانی شباهت دارد که گویی با مداد شمعی کشیده شده است. نگرو می گوید: «رنگ ها در این ویلا خورشید را دنبال می کنند.» در طول روز با طلوع و غروب خورشید حال و هوای خاصی در فضا ایجاد می شود. لامپ های برهنه به شکلی متناوب به وسیله سیم هایشان از سقف آویزان هستند و شیشه های رنگی ونینی جلوه ای خاص به پنجره های سه تکه داده اند.

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

کف اتاق پذیرایی را تماما با سنگ کوراتیزیت یک دست فرش کرده اند و هیچ گونه اتصال و ملاتی بین کاشی ها کف دیده نمی شود و کف اتاق پذیرایی به دریایی مواج شباهت دارد. در مقابل، برای پله ها از سنگ خاکستری زمختی استفاده شده است، این تضاد میان سنگ صیقلی و ملایم کف و سنگ خشن پله ها، هنگام بالا و پایین رفتن احساس معلق بودن در فضا را ایجاد می کند.

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

کارلو اسکارپا

نگرو و لاورا تابارلی تصمیم گرفتند که بسیاری از وسایل ویلا را از جایش تکان ندهند تا دکوراسیون زیبای ویلا دست نخورده باقی بماند. در میان این وسایل میز رادیویی محصول کمپانی بریون وگا (Brionvega ساخت سال ۱۹۶۵، مبلی راحتی با روکش مخمل طلایی اثر طراح صنعتی ژاپنی کازوهاید تاکاهما (Kazuhide Takahama)  و آویز کاغذی اثر برونو موناری (Bruno Munari) طراح گرافیکی و هنرمند فتوریسم به چشم می خورد. البته آثاری از خود معماران هم در این ویلا به یادگار مانده است، از جمله مجسمه فلزی مکعبی شکلی از اسکارپا که به شومینه بتنی وصل شده و در کشویی سنگینی که بین دفتر کار و اتاق مستر قرار دارد و از آثار لاس است. نگرو هم از مجموعه خود اشیایی را به ویلا اضافه کرده است.

کارلو اسکارپا

کاسا تابارلی نیز مانند ویلای زنتر از حمایت های دولتی برخوردار نیست و هزینه های نگهدرای این میراث به عهده مالکان شان است. نگرو تصمیم دارد در آینده ویلای تابارلی را به روی بازدیدکنندگان باز کند و مجموعه خود را هم در آنجا به نمایش بگذارد. هرچند این موضوع هنوز در حد حرف باقی مانده است اما او اطمینان می دهد که این بنا به همین شکل، شکوه و عظمتش را حفظ خواهد کرد. نگرو، کانیولی و ادواردو مالکان آثار اسکارپا تمایلی ندارند که این آثار در فهرست میراث ملی ثبت شوند. بنا های عمومی اثر کارلو اسکارپا به روی عموم باز است، ولی به نظر می آید تا آینده ای دور امکان بازدید از سازه های شخصی وی و آگاهی از پیشینه دقیق آنها برای بازدیدکنندگان فراهم نیست.

کاسا تابارلی

کارلو اسکارپا عصر خود و دنیای ذهنی اش را در آثاری که از خود به جا گذاشت، جاودانه کرده است. مالکان این آثار هم هرکدام بخشی از هویت خود را به آنها بخشیده اند و در نهایت آنچه در این خانه ها به جا مانده است، لایه های مختلفی از تاریخ و فرهنگ است که بر این یادگارها نقش بسته اند.